YATIRIM TERCİHLERİ ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Özet

ÖZET Bu çalışma günümüz yatırım araçları arasından döviz kurlarından dolar ve euro ile mevduat faizi, altın, Bist xu100 ve devlet iç borçlanma senetleri endeksi arasındaki nedensellik ilişkisini ölçmeyi amaçlamaktadır. Çalışmadaki veriler 17/08/2017-26/05/2021 yılları arasındaki günlük veriler olup, yakın bir zamandan seçilmiştir. Veriler TCMB evds kaynakları ile investing.com sitesinden alınmıştır. Böylece değişkenlerin günümüz finans dünyasına ve pandemi dönemine nasıl uyum sağladıklarını görmek mümkündür. Çalışmanın yöntemi zaman serileri analizinde sıklıkla kullanılan Granger Nedensellik testidir. Bireyler yatırım tercihi yaparken enflasyon, büyüme oranı, döviz kurları gibi makro değişkenlerin ekonominin kriz ve durgunluk dönemlerinde dalgalanma göstermesine göre seçim yaparlar. Bu durum çoğu zaman kurumsal yatırımcıların kredi taleplerini dahi etkilemektedir. Merkez bankaları çeşitli müdahale araçları ile makro değişkenleri etkilemek isterler fakat bazı ülkelerin ekonomileri kırılgan olduğu için bireyler birçok zaman bu iyimser politikalar sonucunda bile zarar edebilmektedirler. Bu çalışmanın sonuçlarına göre; doların bağımlı değişken olduğu modelde Bist100 endeksinin ve altının olasılık değerleri 0.000<0.05 olduğu için dolara doğru bir nedensellik ilişkisi olduğu, mevduat faizinin bağımlı değişken olduğu modelde ise devlet iç borçlanma senetleri endeksinin olasılık değeri 0.0001<0.05 ve Bist100 endeksinin olasılık değerinin ise 0.0162<0.05 ve doların olasılık değeri 0.02<0.05 olması sebebiyle mevduat faizine doğru bir nedensellik ilişkisinin olduğu kabul edilebilir. Euro’nun bağımlı değişken olduğu diğer bir modelde ise Bist100 endeksinin olasılık değeri 0.0001<0.05 , altının olasılık değeri 0.000<0.05 olduğu için Euro’ya doğru bir nedensellik ilişkisi olduğu ,devlet iç borçlanma senetlerinin bağımlı değişken olduğu başka bir modelde ise 0.0040<0.05 olasılık değeri ile mevduat faizinden ,0.0000<0.05 olasılık değeri ile Bist100 endeksinden ve 0.0043<0.05 olasılık değeri ile de altından devlet iç borçlanma senetlerine doğru bir nedensellik ilişkisi söylenebilir. Bist100 endeksinin bağımlı değişken olduğu modelde ise Euro’nun olasılık değeri 0.0012<0.05, altının olasılık değerinin 0.0000<0.05, devlet iç borçlanma senetlerinin olasılık değerinin ise 0.0013<0.05 ve doların olasılık değerinin 0.0007<0.05 olması sebebiyle Bist100 endeksine doğru bir nedensellik ilişkisi olduğu görülmüştür. Son olarak ise altının bağımlı değişken olduğu model ise diğer değişkenlerin olasılık değerleri 0.05’den büyük olduğu için Euro, dolar, dibs ve Bist100 endeksi ile mevduat faizinden altına doğru hiçbir nedensellik ilişkisi olmadığı sonucuna varılmıştır.