PEARSON JOURNAL

Yapay Zekâ Destekli Dijital Aidiyet: Kimlik, Güven ve Algoritmik Duygusallık Üzerine Bir İnceleme

Ferhat ATİK — 2025-12-13

Bu çalışma, yapay zekâ destekli dijital iletişim ortamlarında aidiyet, kimlik ve güven dinamiklerinin dönüşümünü incelemektedir. Dijital çağda bireylerin sosyal medyada, çevrim içi topluluklarda ve algoritmik etkileşim ağlarında inşa ettiği kimlikler, artık yalnızca temsil biçimleri değil, aynı zamanda duygusal birer algoritma çıktısı hâline gelmiştir. Bu makalede, “algoritmik duygusallık” kavramı çerçevesinde, bireyin dijital aidiyet hissinin yapay zekâ tarafından nasıl yönlendirildiği ve yeniden tanımlandığı tartışılmaktadır.

Çalışma, Shoshana Zuboff’un gözetim kapitalizmi yaklaşımından, Vamık Volkan’ın kimlik teorilerinden ve Sherry Turkle’ın dijital benlik kavramından beslenmektedir. Nitel veri analizi yöntemiyle dijital topluluklarda aidiyet dili, etkileşim biçimleri ve yapay zekâ algoritmalarının duygusal manipülasyon gücü analiz edilmiştir. Bulgular, kullanıcıların “dijital aidiyet” duygusunu artık insan-insan etkileşiminden çok insan–yapay zekâ ilişkileri üzerinden kurduklarını göstermektedir.

Sonuç olarak, çalışma dijital çağda aidiyetin artık teknolojik bir duygu hâline geldiğini, güvenin algoritmik tahminlerle, kimliğin ise veri akışlarıyla şekillendiğini ileri sürmektedir. Bu dönüşüm, iletişim biliminde yeni bir “etik duygusallık çağı”nı işaret etmektedir.

Savaş Döneminde Üretilen Propaganda Afişlerinde Görsel Retoriğin İdeolojik Göstergeleri

Sefa Ersan KAYA — 2025-12-13

Bu çalışma, savaş dönemlerinde üretilen propaganda afişlerinin biçimsel, anlamsal ve ideolojik düzeylerde nasıl kurgulandığını ve bu yapılar aracılığıyla hangi ideolojik anlamların üretildiğini incelemektedir. Araştırma nitel yöntem yaklaşımına dayanmaktadır. Betimsel çözümleme ve göstergebilimsel analiz birlikte kullanılmış ve sekiz tarihsel afiş örneği Roland Barthes’ın iki düzeyli göstergebilim modeli ile görsel retorik kuramı çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bulgular, propaganda afişlerinin yalnızca bilgilendirici iletişim araçları değil aynı zamanda politik söylemin görsel olarak inşa edildiği güçlü ideolojik metinler olduğunu göstermektedir. Afişlerde kullanılan renk, tipografi, kompozisyon ve figür gibi biçimsel ögeler izleyicinin duygusal ve bilişsel süreçlerini yönlendiren retorik stratejiler olarak işlev görmektedir. Tarihsel bağlamda savaş dönemlerinde geliştirilen bu görsel retorik stratejiler günümüz grafik tasarımında ikna edici görsel iletişim biçimlerinin temelini oluşturmuştur. Çalışma, propaganda afişlerinin tarihsel bağlam ile estetik düzen arasında kurduğu ilişkiyi ortaya koyarak görsel iletişim araştırmalarında biçimsel ve ideolojik çözümlemelerin bütüncül biçimde ele alınabileceğini göstermektedir.

Nakkaş Osman’ın Eserlerinde Disipliner Soyut Geometrik Süslemeler ve Biçimler

Selahattin ASLAN — 2025-12-13

Bu makalede, 16. yüzyıl Osmanlı minyatür sanatının temsilcilerinin önde gelenlerinden Nakkaş Osman’a ait Şehzade’nin Serhadlar Alayı ile At Meydanı, Sigetvarname (Sefer Minyatürleri), Hünernâme – Mimari Yapı ve Saray Cepheleri, Kıyafetü’l-İnsâniye fi Şema’ilü’l-Osmanîye – Sultan Portresi isimlerini taşıyan eser örneklerinde geometrik-soyut süslemelerini, figürlerini, mekânlar ve mimari düzenlemelerindeki renk kullanımlarını anlatan bir inceleme üzerine durulmuştur.

İzleyiciye doğrudan görünmeyen, derin anlam ifade eden biçim ve nesne izlenimleri ele alınarak ikonografik analizlerle ifade edilmeye çalışılmış ve böylece ele alınan eserlerdeki biçimsel ve süsleme öğelerinin sembolik olan değerleri anlamada okuyucuya bir yöntem de sunmuştur. İncelenen eserlerin aynı zamanda dönemin toplumsal, tarihi ve kültürel bağlamı açısından sıkı bir ilişki içinde olduğunu, eserlerin sadece dekoratif bir işlev ve estetik bir değerlerinin olmadığını göstermektedir. Araştırma Nitel araştırma yöntemi ile yapılmış olup verilere ulaşmak amacıyla literatür taraması yapılmıştır. Örneklem olarak kullanılan eserlerin analizinde ise Betimsel Resim Analiz yöntemi kullanılmıştır.

Sonuç olarak, Nakkaş Osman’ı ve sanatını, minyatür sanatının teknik ve estetik açıdan evrimini değerlendirme ve sonraki yapılacak olan minyatür sanatındaki ikonografik çalışmalara katkı sunması amaçlanmaktadır.

Türkiye’de Ekonomik Açıkların Analizi

Levent AKSU — 2025-12-13

Ekonomik krizlerin ve açıkların ne olduğunu somut olarak yöntemleriyle belirlemek ve kriz hastalığının Günümüz küresel ekonomilerinde krizlerin erken uyarı göstergelerini tanımlamak ve buna uygun makroekonomik politika setleri geliştirmek, sürdürülebilir ekonomik istikrarın en kritik koşullarından biridir. Krizlerin çoğu, özellikle Batılı merkez ekonomilerden başlayarak çevre ülkelere yayılan finansal dalgalanmalar biçiminde ortaya çıkmaktadır. Bu süreçlerin temelinde ise “ekonomik açıklar” olarak adlandırılan yapısal dengesizlikler yer almaktadır. Literatürde “ikiz açık” (bütçe ve cari işlemler açığı), “üçüz açık” (ikiz açık + tasarruf açığı) ve “dördüz açık” (üçüz açık + çıktı açığı) hipotezleri bu bağlamda sıkça tartışılan kavramlardır.

Türkiye ekonomisi, Ragnar Nurkse’nin “kısır döngü” (vicious circle of poverty) teorisinde tanımladığı yapısal darboğazlara benzer biçimde, ortalama her 7–8 yılda bir makroekonomik dengesizlikler nedeniyle krizlerle karşı karşıya kalmaktadır. Bu dengesizliklerin temel nedenleri; yetersiz sermaye birikimi, düşük verimlilik, kronik tasarruf açığı ve yüksek dış finansman bağımlılığıdır. Söz konusu açıklar, milli gelir üzerinde negatif bir etki yaratmakta ve büyüme sürecini baskılamaktadır. Özellikle dış açık ve döviz açığı, kriz dinamiklerini tetikleyen en kritik değişkenlerdir.

Dördüz Açık Hipotezi çerçevesinde, bütçe, cari işlemler, tasarruf ve çıktı açıklarının birbirini tetiklediği ve ekonomik kırılganlığı artırdığı görülmektedir. Türkiye ekonomisinde üretkenliğin düşüklüğü ve verimsiz üretim yapısı, çıktı açığını büyütmekte; bu da iktisadi büyümeyi yavaşlatan bir kısır döngüye yol açmaktadır. Dolayısıyla büyüme ve kriz birbirinin zıt yönlü iki ekonomik süreç olarak değerlendirilebilir. Etkin üretim, yüksek verimlilik ve dengeli makroekonomik politikalar ise bu döngüyü kırmanın ve kriz riskini azaltmanın temel koşullarıdır.

Household Loan Poverty in Türkiye: Financial Drivers, Welfare Consequences, and Banking Sector Risks

Can MAVRUK — 2025-12-13

The article investigates the phenomenon of loan poverty where households rely on debt for basic consumption among Turkish households and its implications for financial stability. Integrating financial vulnerability theory with banking-sector data, this study analyzes how credit access both alleviates and perpetuates poverty in a high-inflation, low-income context. Using panel data from the CBRT, BDDK, and Turk Stat (2015–2025), we find that while aggregate household debt is low (10-12% of GDP), the debt-to-income ratio for indebted households exceeds 70%. Econometric model results reveal that inflation and high interest rates are key drivers of this vulnerability, which in turn significantly increases poverty rates and non-performing loans (NPLs). The study concludes that loan poverty represents a dual social and financial stability threat and requires policy recommendations for inclusive credit, enhanced financial literacy, and coordinated banking–social policy reforms.

Biyoloji Öğretmen Adayları İçin Standart Laboratuvar Cihaz Listesinin Geliştirilmesi ve Öğretmen Adaylarının Cihaz Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi

Şuayb Garani EKİCİ — 2025-12-13

Bu araştırmada, biyoloji öğretmen adayları için standart bir laboratuvar cihaz listesi geliştirilmesi ve öğretmen adaylarının bu cihazlara ilişkin bilgi düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma kapsamında on beş alan uzmanı ve yetmiş bir biyoloji öğretmen adayıyla çalışılmıştır. Uzman görüşleri, Lawshe tarafından geliştirilen içerik geçerliği oranı yöntemiyle analiz edilmiş ve kritik değer olarak 0.49 eşiği esas alınmıştır. Analizler sonucunda, yirmi altı cihazdan on beşinin biyoloji öğretmen adaylarının hizmet öncesi dönemlerinde öğrenerek meslek yaşamlarında ders, proje ve araştırmalarında kullanmaları gereken temel cihazlar olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının bu cihazlara yönelik bulguları incelendiğinde, en yüksek bilinirliğin ışık mikroskobu ve görevine ait olduğu; buna karşılık elektroforez, pH metre ve spektrofotometri cihazlarında bilgi düzeylerinin düşük olduğu görülmüştür. Görev bilme oranlarının tanıma oranlarıyla paralel seyretmesi, öğretmen adaylarının bilgiyi yalnızca tanıma düzeyinde değil, işlevsel olarak da edindiklerini göstermektedir. Araştırmadan elde edilen sonuçların, biyoloji öğretmenliği programlarında laboratuvar yeterliklerinin güçlendirilmesine ve öğretmen adaylarının deneysel becerilerinin desteklenmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Grafik Tasarım Bağlamında Gerilla Reklamcılık: Özgün Fotomanipülatif Uygulamalar

Mehmet Fatih YELMEN — 2025-12-13

Görsel iletişimin artarak önem kazandığı dijital çağda, reklam stratejileri hedef kitlenin dikkatini çekebilmek için yaratıcı, çarpıcı ve beklenmedik çözümlemelere yönelmektedir. Bu bağlamda foto manipülasyon, gerilla reklamcılığın düşük maliyetli fakat yüksek etkili iletişim potansiyelini destekleyen estetik ve stratejik bir araç olarak önem kazanmaktadır. Bu çalışma, foto manipülasyonun gerilla reklamcılık bağlamında nasıl işlevselleştiğini ve grafik tasarımın temel ilkeleriyle nasıl bütünleştiğini incelemektedir. Çalışmanın teorik ksımının yanı sıra uygulamalı tasarımlar da araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırmanın teorik kısmında manipülasyon kavramı; tarihsel gelişimi, ideolojik yönleri ve fotoğrafın gerçeklikle ilişkisine dair tartışmalara değinilmiştir. Bunun yanı sıra manipülasyonun grafik tasarımın temel unsurları olan çizgi, şekil, renk, ton, doku, kompozisyon ve görsel hiyerarşi gibi ilkelerle olan ilişkisi de açıklanmıştır. Çalışmada manipülasyon temelli reklam afişlerinin nitel içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Buna göre, tipografi-imge ilişkisi, mesaj aktarımı, mizahi ve metaforik yapı, renk kullanımı ve hedef kitlenin olası algıları değerlendirilmiştir. Uygulama bölümünde incelenen “Gençliğin Gücü”, “Do You Want a Burger?” ve “Kompost” temalı fotomanipülasyon çalışmaları, modern tüketim alışkanlıkları, kültürel çeşitlilik, çevresel farkındalık ve hayal gücü gibi temaları kavramsallaştırmaktadır. Bu örneklerde manipülasyon, estetik bir müdahale olarak kullanılmıştır. Öte yandan, aynı manipülatif tavır dönüştürücü bir düşünme biçimi, eleştirel bir sorgulama aracı ve gerilla reklam stratejilerinin temel bileşeni olarak da kullanılmıştır. Elde edilen bulgularda, yüksek kontrastlı tonların, dikkat çekici tipografilerin, canlı renk paletlerinin ve düzenli kompozisyonların mesajla uyum için olduğu gözlemlenmiştir. Böylelikle foto manipülasyonun gerilla reklam uygulamalarında mesajın etkisini arttırmaya ve hedef kitlenin zihinsel ve duygusal etkileşimini güçlendirmeye yönelik bir potansiyele sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak çalışma, manipülasyonun grafik tasarım ve gerilla reklamcılık ekseninde görsel bir düzenleme olmasının yanında; kültürel, iletişimsel ve kavramsal bir strateji olarak da değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu yönüyle araştırma, görsel iletişim alanına hem kuramsal hem de uygulamalı düzeyde katkı sunmaktadır.

Grafik Tasarımda İdeolojinin Biçime Dönüşümü ve El lissitzky Analizi

Merve EKİZ KAYA — 2025-12-13

Grafik tasarım, yalnızca görsel düzenleme pratiği değil, aynı zamanda düşünsel ve ideolojik yapıların biçimsel stratejiler yoluyla aktarılabildiği etkili bir iletişim aracıdır. Bu araştırma, El Lissitzky’nin 1919 tarihli “Beyazları Kırmızı Kama ile Vurun” adlı afişini grafik tasarım bağlamında biçimsel ve kavramsal düzeyde incelemeyi amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemi temel alınmış, analiz süreci görsel içerik analizi ve görsel retorik incelemesi olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Görsel içerik analizinde kompozisyon, geometri, renk dağılımı, yönlenme ve negatif alan kullanımı değerlendirilmiş; görsel retorik analizinde ise biçimsel öğelerin ideolojik mesajla ilişkisi, simge ve metaforlar üzerinden anlam üretimi yorumlanmıştır. Bulgular, afişin yalnızca propaganda amaçlı bir tasarım değil, modern grafik tasarım tarihinde düşüncenin biçime dönüştüğü erken bir örnek olduğunu göstermiştir. Sınırlı yüzey kaplamasına rağmen kırmızı kama güçlü etki yaratırken, beyaz alan pasif ideolojik yapı olarak temsil edilmiştir. Araştırma, biçimin yalnızca görsel temsil değil, aynı zamanda ideolojik ve retorik bir aktarıcı olabileceğini ortaya koymaktadır.